PRZY STOLE
(część druga)
Jak używać noża i widelca?
Parę dni temu dostałem list z z pewnym spostrzeżeniem. Pani Ania
pytała: Zauważyłam że sporo osób trzyma nóż i widelec tak jak długopis,
czyli chwytając sztuciec od dołu. Nóż spoczywa wtedy w zagłębieniu dłoni między
kciukiem a palcem wskazującym. Czy to jest prawidłowy sposób trzymania?
Sam również się z tym spotakałem i to nie tylko w tych popularnych resteuaracja,
ale tych szanujących się restauracjach warszawskich.
Na początek parę słów historii.
Nóż, łyżka i widelec są niezbędnymi przyborami w czasie jedzenia. Upłynęło jednak
wiele lat, zanim przybrały one obecny wygląd i stały się środkiem ułatwiającym
spożywanie pokarmów oraz podnoszącym estetykę stołu. Obecną swą rolę zaczęły
grać stosunkowo
niedawno, kilka stuleci temu. Wspomniane wyżej sztućce nie pojawiły się też
na stole jednoznacznie. Już w epoce kamiennej posługiwano się nożem. Był on
jednak przede wszystkim osobistym narzędziem wykorzystywanym w walce, podczas
polowania i wykonywania rozmaitych prac domowych. Przez dłuższy czas ojciec
rodziny rozczłonkowywał mięso. Z biegiem lat nóż zmieniał swój kształt, a w
XIV w. został zaopatrzony w trzonek z drewna, kości lub srebra. Nóż jednak,
będąc narzędziem wykorzystywanym w walce, nie budził większego zaufania, nie
cieszył się sympatią. Nic też dziwnego, że zanim rozgościł się na stole, pozostawał
w długiej i twardej służbie w... kuchni.
Tutaj pojawia się problem trzymania noża. Jako, że nóż może być (a kiedyś był)
bardzo groźną bronią zwyczajowo robi się wszystko żeby trzymając go podczas
posiłku nie "drażnić" współuczestnika biesiady. W końcu przyszliśmy
sobie coś zjeść, a nie walczyć ze sobą. W tym momencie natychmiast odpada, nawet
teraz przez niektórych stosowany sposób trzymania noża zaciśniętego w pięści.
Kiedyś to znaczyło, że w bardzo szybki sposób mogę przejść do ataku. Więc jak
trzymać? Nóż powinien być trzymany poziomo, nie może być skierowany ostrzem
w kogokolwiek. Trzymamy go delikatnie w prawej dłoni, pomiędzy kciukiem, a palcem
środkowym. Palec wskazujący służy do delikatnego naciskania na ostrze z góry
w celu odcięcia kawałka potrawy. Nóż spełnia dwie funkcje: zasadniczą - polegającą
na rozdrabnianiu potraw, i pomocniczą w stosunku do widelca. W tej drugiej funkcji
nóż jest jakby łopatką zagarniającą jedzenie na widelec. Użycie noża ograniczamy
do wypadków, w których nie możemy poradzić sobie samym widelcem.
Dwa sposoby używania widelca.
W naszym codziennym życiu rozpowszechniły się dwa sposoby posługiwania się widelcem.
Według pierwszego sposobu ujmujemy widelec wygięciem (grzbietem) ku górze. Trzymamy
w lewej dłoni pomiędzy kciukiem a palcem środkowym, dociskamy wskazującym. Przytrzymując
nim mięso, odkrawamy kęs. Następnie nakładamy dodatki - ziemniaki, ryż, marchewkę
i in. Tak ułożone mięso i dodatki przenosimy do ust. Czy jest to sposób, który
w pełni nas zadowala? Czy jest praktyczny i estetyczny? Nawet jego zwolennicy
widzą pewne braki: zastanawiają się, jak jeść groszek, który przecież na grzbiecie
widelca nie będzie się trzymać. Nic też dziwnego, że zalecają oni, by w pewnym
momencie odłożyć nóż i przekładając widelec do prawej ręki, zjadać nim znajdujące
się na talerzu dodatki.
Drugi sposób polega na innym wykorzystaniu widelca. Odkrawając mięso, trzymamy
wprawdzie widelec również wygięciem ku górze, ale gdy podnosimy nałożony kawałek
do ust, odwracamy widelec grzbietem ku dołowi. Jego kształt dyktuje nam tego
rodzaju postępowanie. Takie posługiwanie się widelcem i nożem jest godne uwagi
i zyskuje coraz więcej zwolenników.
Noża i widelca nie używa się jednak we wszystkich regionach świata. Pewne narody
Azji uznały, że posługiwanie się w czasie jedzenia nożem, którym można przecież
zranić, a nawet zabić człowieka, narusza normy moralne. Dlatego też Chińczycy
i Japończycy jedzą pałeczkami. Nóż i widelec nie zadomowiły się też na stołach
w licznych krajach afrykańskich, gdzie powszechnie używa się rąk. Przystępując
do jedzenia myje się ręce, a następnie odrywa palcami na przykład kęs mięsa
i wkłada do ust. Proste?? Odpada zastanawianie się jak trzymać nóż czy widelec.
|