PRZY STOLE
(część druga)

Jak używać noża i widelca?

Parę dni temu dostałem list z z pewnym spostrzeżeniem. Pani Ania pytała: Zauważyłam że sporo osób trzyma nóż i widelec tak jak długopis, czyli chwytając sztuciec od dołu. Nóż spoczywa wtedy w zagłębieniu dłoni między kciukiem a palcem wskazującym. Czy to jest prawidłowy sposób trzymania? Sam również się z tym spotakałem i to nie tylko w tych popularnych resteuaracja, ale tych szanujących się restauracjach warszawskich.

Na początek parę słów historii.
Nóż, łyżka i widelec są niezbędnymi przyborami w czasie jedzenia. Upłynęło jednak wiele lat, zanim przybrały one obecny wygląd i stały się środkiem ułatwiającym spożywanie pokarmów oraz podnoszącym estetykę stołu. Obecną swą rolę zaczęły grać stosunkowo
niedawno, kilka stuleci temu. Wspomniane wyżej sztućce nie pojawiły się też na stole jednoznacznie. Już w epoce kamiennej posługiwano się nożem. Był on jednak przede wszystkim osobistym narzędziem wykorzystywanym w walce, podczas polowania i wykonywania rozmaitych prac domowych. Przez dłuższy czas ojciec rodziny rozczłonkowywał mięso. Z biegiem lat nóż zmieniał swój kształt, a w XIV w. został zaopatrzony w trzonek z drewna, kości lub srebra. Nóż jednak, będąc narzędziem wykorzystywanym w walce, nie budził większego zaufania, nie cieszył się sympatią. Nic też dziwnego, że zanim rozgościł się na stole, pozostawał w długiej i twardej służbie w... kuchni.
Tutaj pojawia się problem trzymania noża. Jako, że nóż może być (a kiedyś był) bardzo groźną bronią zwyczajowo robi się wszystko żeby trzymając go podczas posiłku nie "drażnić" współuczestnika biesiady. W końcu przyszliśmy sobie coś zjeść, a nie walczyć ze sobą. W tym momencie natychmiast odpada, nawet teraz przez niektórych stosowany sposób trzymania noża zaciśniętego w pięści. Kiedyś to znaczyło, że w bardzo szybki sposób mogę przejść do ataku. Więc jak trzymać? Nóż powinien być trzymany poziomo, nie może być skierowany ostrzem w kogokolwiek. Trzymamy go delikatnie w prawej dłoni, pomiędzy kciukiem, a palcem środkowym. Palec wskazujący służy do delikatnego naciskania na ostrze z góry w celu odcięcia kawałka potrawy. Nóż spełnia dwie funkcje: zasadniczą - polegającą na rozdrabnianiu potraw, i pomocniczą w stosunku do widelca. W tej drugiej funkcji nóż jest jakby łopatką zagarniającą jedzenie na widelec. Użycie noża ograniczamy do wypadków, w których nie możemy poradzić sobie samym widelcem.

Dwa sposoby używania widelca.